Kekemelik Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Konuşma ve Dil Terapisti Sena AKGÜL, Aile Bebek için kekemelik hakkında bilinmesi gereken önemli bilgileri paylaştı..

KEKEMELİK TANIMI

Bir akıcılık bozukluğu türü olan kekemelik, en az 40 asırdır tüm kültürlerden bireyleri etkileyebilmekte ve konuşma akışının anormal sıklık ve/veya sürede kesintiye uğraması olarak tanımlanmaktadır. Sıklıkla 2-5 yaş arasında aşamalı veya ani biçimde ortaya çıkabilmektedir. Kekemeliği olan çocukların yaklaşık %75’inin kendiliğinden iyileştiği görülmektedir. Türkiye’de güncel nüfusun 82 milyon olduğu düşünülünce ülkemizde yaklaşık 900.000 kişinin bu bozukluğu yaşadığı söylenebilir.

Kekemelik, genel popülasyonun yaklaşık %1’inde ergenlikten sonra da devam etmekte ve erkek/kadın oranı 4’e 1 olarak belirtilmektedir. Erkeklerde kekemeliğin yaygınlık oranının daha fazla olması ise genetik faktörler ile açıklanabilmektedir. Kekemeliğin konuşma içinde gözlenebilen temel özelliklerine çekirdek özellikler denir. Bu çekirdek özellikler konuşma içerisinde genellikle ses, hece veya tek heceli sözcük tekrarları, ses uzatmaları veya bloklar şeklinde görülmektedir. Kekeleyen bireyler kekemelikle başa çıkma amaçlı birtakım ikincil davranışlar da sergileyebilmektedir. Sözcüğe ses ekleme, sözcük değiştirme, elini, ayağını kaldırma, sıkma, vurma, göz kırpma gibi hareketler ile akıcısızlık anlarını önlemeyi deneyebilmektedirler.

Yaşanan sorunun günlerce devam etmesi durumunda, birey duruma yönelik çeşitli olumsuz tutum ve davranışlar geliştirmektedir. Kekelemeye başlayan bir çocuğun hissettiği duygular da hayal kırıklığı, utanç ve korku gibi aşamalardan geçebilmektedir. Kekemeliği olan çocuğun konuşmasındaki akıcısızlıklara eşlik edebilen bu duygular da çocuğun kendisini okuldan, sosyal ortamlardan soyutlamasına yol açabilmektedir. Özetle, kekemeliği sadece konuşmada görülen bir akıcılık bozukluğu olarak değil ama aynı zamanda kekeleyen bireyin yaşamını çok çeşitli açılardan etkileyebilen bir iletişim bozukluğu olarak ele almak uygun olacaktır.

KEKEMELİK İLE İLİŞKİLENDİRİLEN NEDENSEL FAKTÖRLER

Kekemeliğin nedenlerine ilişkin pek çok görüş ortaya atılmıştır. Güncel yaklaşımlar, kekemeliği genetik temeli dahilinde çok boyutlu bir biçimde ele almaktadır. Ayrıca kekemeliği olan bireylerin konuşurken ve kekeleme anlarında beyin görüntülerinde çeşitli anormallikler tespit edildiği belirtilmektedir. Örneğin, kekemeliği olan bireylerin sağ beyin yarı kürelerinin, sol beyin yarı kürelerine kıyasla daha aktif olduğu ifade edilmektedir. Sol işitsel kortekste anormal aktivasyon gözlenmesi ise bildirilen bir diğer bulgudur.

Bunlarla birlikte; kekemeliği olan bireylerde planum temporalda anormallikler, konuşmanın algılanması, planlanması ve yönetilmesi ile ilgili beyin bölgelerinde daha az yoğun nöral bağlantılar da belirtilen diğer farklılıklar arasındadır. Kekemeliğin ortaya çıkmasında sadece biyolojik faktörler de etkili olmayıp biyolojik faktörlerin, çevresel faktörler ile karmaşık etkileşimleri üzerinde durulmaktadır. Bu doğrultuda, günümüzde kekemeliğin nedenlerine yönelik çok faktörlü modeller önem taşımaktadır. Bu modeller içerisinde en güncellerinden birisi ise Multifaktöriyel-Dinamik Yolaklar Modelidir. Bu modele göre, kekemeliğin ortaya çıkması ve devam etmesinde duygusal, motor ve dilsel süreçlerin karmaşık ve lineer olmayan dinamik etkileşimleri etkili olmaktadır.

KEKEMELİK HAKKINDA BİLİNEN YANLIŞLAR

Kekemeliğin ortaya çıkmasında;

*Korku
*Kıskançlık
*Sağ veya sol el kullanımı
*Herhangi bir travma kekemeliğe neden olmaz
*Baskı
*Şiddet görme
*Şiddete tanıklık etme
*MR

*Yüksek IQ
*Ayrılık, boşanma, taşınma, ebeveynin işe başlaması, yeni kardeş vs…

Toplumda bilinenin veya düşünülenin aksine bu gibi durumlar kekemeliğin ortaya çıkmasında herhangi bir neden oluşturmamaktadır.